3 Haziran 2008 Salı

anne baba tuzakları

geçici neticelerin alındığı, orta ve uzun vadede çocuklara ve ilişkilerine zarar veren tuzaklar. kortizon tedavisi gibi yaklaşımlar...

oysa çocuk büyütmek çok makro bir proje ve kısa vadede düşüneceğiniz tek şey sadece akşam ne yiyeceği olmalı.

1. kurtarıcı olmak
yapamadığı problemin cevabını vermek, ödevini yapmak, çocuk öğrensin diye değil de yüksek not alsın, anne-baba gurur duysun diye yapılır. ödevin sponsoru olmak, gerekli teknik desteği sağlamak ile ödevi yapmak ve yardımcı olmak arasında ciddi farklar var. yapamadığı problemi muhtemelen anlamamıştır, cevabı söylemek yerine, soruyu anlamasına yardımcı olmak en faydalı yaklaşım olurdu.

"otur biraz daha çalış" yerine sorumluluğu ona vermek ve rahat davranmak lazım. standartları düşük tutup, elde ettiği başarıları alkışlamak ve gururunu okşamak, kısa vadede anne-babanın gururunu okşayacak sonuçları getirmez ama gelecekte rahat ettirir, gülümsetir. ne istediğini bilen, onu mutlu edenin ne olduğunu bilen ve ne yapması gerektiğini bilen bir insanın evladınız olması güzel olurdu. bunun gerçekleşmesi içinse, imdat dediğinde yardımına koşan bir süpermenle büyümemesi gerekir. tembel ve mükemmeliyetçi bir kişilik yaratılmak isteniliyorsa kurtarıcısı olun.

2. hadilemek
hadi, hadi kalk, hadi yat, hadi tv kapat, hadi bilgisayarı kapat, hadi çalış, hadi ye, hadi bakalım çabuk ödevinin başına...
beraberinde edilgenlik, yorgunluk ve tükenme getiren sadece yetişkinlerin takıntılarını besleyen tuzak. edilgenlik yer yer direniş ve çatışmaya da dönüşür. birileri ona ne yapacağını söylüyor nasılsa rahatlığı içinde fazlasıyla yayan ya da huzursuz, gergin, çatışan bir tip olur. hadi dedikten sonra kalkıp denileni yaptığında yetişkin çok rahatlar ama uzun vadede iş çok zor.

3. bağırmak
korkudan denileni yapar evet, çünkü mücadele gücü yok henüz. siner. modeller. bağırarak çözme kolaycılığına o da sık sık sığınır. güvensizlik yaratılır. üstüne üstlük suçluluk hissedilip, gönül almalar başlıyorsa çocuğu psikopatlığa hazırlıyorsunuz demektir. tutarsızlık ölümcül bir günah, her şeyi mahvetmek için daha fazlasına gerek yok.

4. rüşvet
belki de en geçici sonuç alınan tuzak. ayrıca en az etkili olanı. ben zaten bunu hak etmiştim diye düşünmesine yol açar. minnet duyacağını beklemek boşunadır. ödevini yaparsan televizyon seyredebilirsin, dondurma yiyebilirsin... nereye kadar etkili olabilir, daha ne kadar rüşvete gücünüz yetebilir? havuç-sopa yaklaşımı ile hayvan eğitilebilir ama insanlarda uzun vadede çok iyi sonuç vermiyor. üniversitede, okul başarısı karşılığında 4x4 istemesi ve verilmediğinde protesto etmesi, okulu bırakması çok mümkün. bütün ailenin ruh sağlığını bozmak için en etkili yol rüşvete alıştırmak ve rüşvetsiz kılını kıpırdatmamasını sağlamak.

5. kötülemek
aşağılamak, "sen zaten..." le başlayan her türlü negatif yaftayı yapıştırmak...
sadece özgüvenini yıkmakla kalmaz, bütün benliğini de sarsar. o da "ben zaten... " diye kendini kötülemeye başlar. ve zaman içinde öyle de olur.

6. tehdit etmek
hele de gerçekci olmayan tehditler, bacaklarını kırarım, bütün oyuncaklarını kapının önüne koyarım, senin annen olmam, giderim başka çocukları severim gibi... travma tehdidi savurarak travma yaratma tuzağıdır. söylendiği an korkar ve itaat eder fakat sonra uyanır. hem tutarsızlık, hem güvensizlik, hem korku yarattınız. aferin, kendinizle gurur duyun.

7. yakınmak
dolaylı öfkenin çocuğa boşalması. toleranssız, her şeyden şikayetçi olan, bokuyla kavgalı bir anne-baba modeli. en agresif, en kızgın olduğumuz zamanlar kendimize kızdığımız zamanlar oysa. önce kendimize toleranslı olalım, önce kendi tuzaklarımıza düşmeyelim, kendimizi affedelim, kendimize iyi davranalım, sonra da yakınmayı bırakalım, özellikle çocuklara... sizin kirli sokaklarınıza girmeye hazır değiller henüz.

not: ne tarihini, ne de öznesini hatırladığım bir konferanstan notlar.

(bkz: ruh sagligi bozuk birey yetistirme rehberi)
(bkz: http://sozluk.sourtimes.org/show.asp?t=ruh+sagligi+bozuk+birey+yetistirme+rehberi/@auro)

2 yorum:

Adsız dedi ki...

gelişen toplum, gelişen bireyler gelişen düzen içerisinde bu yazılanlarında yaptığı çarpıklıklar söz konusu oluyor. aslında bu çarpıklıkların sebebi ya çocugun yada ebeveyn in yeterli donanıma sahip olmamasından kaynaklanıyor.
bence güzel bir örnek:
aile içinde demokrasiyi benimseyip diğer taraftan bir akşam ogluna bagıran 43 yaşındaki ilkokul mezunu gelir düzeyi yüksek bir baba tartışma sonucunda 15 yaşındaki oglu tarafından "baba bana karşı suçlusun, benden özür dile" diyor. ve o dört duvarda demokrasi bir anlık bitiyor ve babanın otoritesi baskın oluyor. sonuç? olaydan 2 yıl geçmesine ragmen taraflar birbirlerine hala küs. aynı evde yaşamalarına ragmen. ve o kadar ustalaşmışlar ki birbirlerine karşı asla istek, herhangi bir dilekte dahi bulunmuyorlar.

auro dedi ki...

tutarsızlık ebeveyn-çocuk ilişkisindeki en büyük çarpıklık bence. baba otoriter ise otoriterdir ve kalibrasyon bu sabite göre yapılır. bazen demokratik, bazen otoriter olunuyorsa arıza çıkması normal. (aile içinde demokrasiye inanmıyorum. çocuk, anne-baba ile hiyerarşik olarak aynı seviyede değil. hal böyleyken öyleymiş gibi davranılmamalı. eski kafalıyım biliyorum.)